تیسیر الکریم الرحمن (کتاب)تفسیر «تیسیر الکریم الرحمان» معروف به «تفسیر السعدی» تفسیری مختصر با نثری روان به زبان عربی در یک مجلد بوده که شامل تمام قرآن می‌باشد. در آن به حل الفاظ لغوی و تبیین معنای مراد بسنده کرده به اقوال علمای سلف در حل الفاظ قرآنی و تفسیر آن اکتفا کرده است. روش وی بر مبنای علمای سلف اهل سنت و اصحاب ابن تیمیة، ابن قیم و محمد بن عبد الوهاب می‌باشد. ۱ - انگیزه تالیفمؤلف در مقدمه آورده که هدف او از نگارش این تفسیر این بوده که برخی تفاسیر اطناب گرایی را پیش گرفته که به رغم ارزش علمی برای خواص، برای عموم ملال آور است، و برخی چنان مختصرند که فقط به حل مسائل لغوی پرداخته، از معنی غفلت کرده‌اند، بدون توجه به این نکته که لفظ وسیله‌ای است برای در نظر گرفتن و بررسی معنا و اصل همان معنای مقصود است، سعی من در این تفسیر بررسی معنا است و از اشتغال به الفاظ لغوی و حل معضل آنها دوری گزیدم زیرا مفسرین دیگر به آن پرداخته‌اند. [۱]
تيسير الكريم الرحمن، آل سعدى عبدالرحمن بن ناصر، مكتبة النهضة العربيه، بيروت، ۱۴۰۸ ق، چاپ دوم، ص۲۱.
۲ - مقدمه تفسیرمفسر پیش از آغاز تفسیر سوره حمد، مقدمه‌ای در چند بخش ارائه داده‌اند، در بخش اول هدف از نگارش و شیوه خود را توضیح می‌دهد، در بخش دوم اصول و کلیاتی درباره تفسیر، فضل قرآن و فوائد مهمی مربوط به تفسیر قرآن از کتاب «بدائع الفوائد» ابی قیم، مطرح نموده و در بخش سوم، به شرح اسماء حسنای الهی که به تکرار در قرآن آمده‌اند، پرداخته است. [۲]
تيسير الكريم الرحمن، آل سعدى عبدالرحمن بن ناصر، مكتبة النهضة العربيه، بيروت، ۱۴۰۸ ق، چاپ دوم، ص۲۱.
۳ - روش تفسیر و پردازش مطالبروش کلی وی در ارائه مطالب این است که بدون هیچ مقدمه‌ای و حتی بدون اطلاعاتی کلی درباره سوره‌ها، از آیه شروع می‌کند، بخشی از آیه را برمی گزیند و پیرامون معنای آن توضیحاتی مفید و مختصر آورده است، لغات آن را بطور اجمال بیان می‌دارد، ترکیبات عبارات قرآنی را شرح می‌دهد، بحث نحوی، اعرابی، اختلاف قرائات و دیگر مباحث علمی در آن دیده نمی‌شود. - و زمینه را با عبارتی مناسب (نه طولانی و نه کاملا مختصر) و روشن- ادا می‌نماید. در نقل روایات و آثار ماثور و آرای تفسیری نیز اختصار را رعایت می‌نماید اما به منابع هیچ یک از آنها اشاره‌ای نشده است، کما اینکه در مباحث تفسیری و لغوی نیز مصادر را متعرض نمی‌شود. ۴ - ورود در مباحث کلامی و فقهیدر مباحث کلامی، به تناسب آیه، وارد می‌شود، و مخالفان را نیز رد می‌نماید. و در این موارد بر مذهب سلفی اهل سنت رفتار نموده است. در اختلافات فقهی تعصبی از خود نشان نمی‌دهد و به تفصیل به مسائل فقهی نمی‌پردازد و هیچ نظری را مستدل نمی‌سازد. بلکه بر اساس مذهب اهل سنت و جماعت تا آنجا که برای فهم آیات لازم بوده به آنها پرداخته است. ۵ - نسخه شناسیاین تفسیر تاکنون چندین نوع چاپ به خود دیده است. ۱- سال ۱۳۶۵ ق دمشق از طرف چاپخانه ترقی، که توسط مؤلف رایگان توزیع گشت. ۲- قاهره، چاپخانه سلفیه ۱۳۷۴- ۱۳۷۷ ق، ۸ جلد در ۵ مجلد. ۳- در سال ۱۴۰۸ ق با تحقیق محمد زهری النجار در لبنان، بیروت، توسط عالم الکتب و مکتبة النهضة العربیه به طور مشترک به طبع رسیده است. ۴- نسخه حاضر: نسخه مصحح با اضافات به اشراف دکتر محمد عبد الرحمن مرعشلی و تقریظ سه تن از علمای عربستان سعودی ، توسط دار احیاء التراث العربی و مؤسسة التاریخ العربی به طور مشترک در بیروت، به چاپ رسید که نوبت سوم آن به سال ۱۴۲۱ ق، ۲۰۰۱ م در یک مجلد به قطع وزیری در ۱۱۳۵ صفحه، انجام گرفته است. در این نسخه مصحف شریف در وسط صفحه و تفسیر متناسب با آن هماهنگ شده است. مقدمه‌ای از طرف ناشر به همراه تفریظهای سه گانه و مقدمه‌ای نیز در شرح حال مصنف، آثار و جایگاه علمی و اخلاقی وی توسط یکی از شاگردان ایشان، ابتدای نسخه حاضر آورده شده است. در پایان آن نیز فهرستی از موضوعات تفسیر بر اساس سوره‌های قرآن راهنمای محققان خواهد بود. ۶ - منابع مقاله۱- مقدمات تفسیر «تیسیر الکریم الرحمان» و خود تفسیر ۲- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی به کوشش بهاء الدین خرمشاهی ج۱ ص۶۸۹ و ص۴۶ ۳- المفسرون حیاتهم و منهجهم سید محمد علی ایازی ص۳۹۵ ۴- تفسیر و تفاسیر جدید بهاء الدین خرمشاهی صفحه ۱۹۹ ۷ - پانویس
۸ - منبعنرم افزار جامع التفاسیر، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |